एकदा वाचून तर पहा... भाग ५
"एकदा वाचून तर पहा!" या सदरात, आम्ही दुर्मुखलेली परंतू वाखाणण्याजोगी, वाचायलाच हवी.. अशी काही पुस्तकं तुमच्यासमोर आणण्याचा प्रयत्न करत आहोत. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी किंवा एखाद्या विशेष दिवसानिमित्त, त्या खास क्षणांचे औचित्य साधून विशेष अशी पाच पुस्तकं आम्ही तुम्हाला सुचवू जी तुमच्या वाचनाची खोली वाढवतील.. जाणिवेचं वर्तुळ विस्तृत करतील.. व नवीन माहिती तुमच्या समोर आणतील.
प्रत्येक पुस्तक सुंदरच असतं, पण हि पुस्तकं विशेष सुंदर आहेत.. तेंव्हा जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत हि पुस्तकांची यादी पोहचवा; आणि आपल्या वाचन संस्कृतीच्या चळवळीचा एक भाग व्हा!
आजची पुस्तकं...
१. एक होता कार्व्हर – वीणा गवाणकर
२. व्यक्ती आणि वल्ली – पु. ल. देशपांडे
३. पण लक्षांत कोण घेतो! – हरि नारायण आपटे
४. दुनियादारी – सुहास शिरवळकर
५. टाटायन – गिरीश कुबेर
जॉर्ज वॉशिंग्टन कार्व्हर – एक गुलाम म्हणून जन्मलेला, पण आपल्या कर्तृत्वानं जगात नाव कोरलेला शास्त्रज्ञ. ‘एक होता कार्व्हर’ हे पुस्तक त्याच्या संघर्षाची, चिकाटीची आणि ज्ञानाच्या भुकेची कथा सांगतं. वीणा गवाणकर यांच्या लेखणीतून उतरलेला कार्व्हर केवळ वैज्ञानिक नव्हे, तर मानवी जिद्दीचं प्रतीक ठरतो. शून्यातून विश्व निर्माण करणारा हा माणूस अमेरिकेतील कृषी, वनस्पतिशास्त्र आणि संशोधन क्षेत्रातील महत्त्वाचा दुवा ठरला. या पुस्तकातून वाचकाला विज्ञानात रुची निर्माण होते, आणि एक प्रेरणादायक जीवनकथा हृदयस्पर्शीपणे उलगडते. विद्यार्थ्यांसाठी, पालकांसाठी आणि इतिहासप्रेमी वाचकांसाठी हे पुस्तक नक्कीच मार्गदर्शक आहे.
पु. ल. देशपांडेंच्या लेखणीतून उतरलेली ‘व्यक्ती आणि वल्ली’ ही काही साधीसुधी पात्रं नाहीत – ती आपल्या आजूबाजूच्या जगातून आलेली, रंगबेरंगी, जिवंत आणि सजीव आहेत. अंतू बर्वे, नारायण, हरीभाऊ, नामू – प्रत्येक वल्लीच्या मागे आहे एक अनोखी कथा, एक खास शैली. विनोद, व्यंग आणि माणुसकी यांचं असं सुरेख मिश्रण फार कमी पुस्तकांमध्ये सापडतं. ही पात्रं वाचताना वाचक त्यांच्या आठवणींमध्ये रमतो, हसतो, थोडं भावुकही होतो. पुलंचा सहज पण मार्मिक शब्दप्रयोग ह्या वल्ल्यांना कालातीत बनवतो. ‘व्यक्ती आणि वल्ली’ हे मराठी साहित्याच्या विनोदी आणि मानवी नात्यांच्या अविष्काराचं एक अतुलनीय उदाहरण आहे.
हरि नारायण आपटे यांनी लिहिलेलं हे सामाजिक कादंबरीचं अमूल्य उदाहरण आहे. एकोणिसाव्या शतकातील महाराष्ट्रातले स्त्रीजीवन, कौटुंबिक व्यवस्था, सामाजिक अन्याय आणि स्त्रीशिक्षण यांचा वेध या कथेतून घेतला आहे. ‘पण लक्षांत कोण घेतो!’ ही गोष्ट आहे एका साध्या स्त्रीची – तिच्या भावना, स्वप्नं, त्याग आणि त्यावर समाजाच्या चौकटी कशा हावी होतात याचं मनोवेधक चित्रण. आजही या कथेतली अनेक मूल्यं लागू पडतात. आपटे यांची शैली ठाम, तरी हळवी आहे. ही कादंबरी वाचताना एकीकडे दु:ख जाणवतं, पण दुसरीकडे वैचारिक चिवटपणाही उमटतो. सामाजिक वास्तवाच्या आरशात डोकावणारी ही एक अत्यंत मोलाची साहित्यकृती आहे.
कॉलेजचं रंगीबेरंगी जीवन, मैत्रीचं नातं, प्रेमाच्या गुंतागुंती, आणि त्या वयात येणाऱ्या आयुष्याच्या वास्तवाचा प्रभाव – या सगळ्यांचं एकत्रित चित्र म्हणजे ‘दुनियादारी’. सुहास शिरवळकर यांनी रंगवलेली ही कथा कॉलेजमधल्या सई, श्रेयस, श्रावण आणि इतर मित्रमंडळींच्या अविस्मरणीय आठवणी घेऊन येते. पिढ्यानपिढ्या वाचलं जाणारं हे पुस्तक आजही तरुण पिढीच्या मनाला भिडतं. दोस्ती, फसवणूक, संघर्ष आणि स्वतःची ओळख शोधण्याचा प्रवास या कथेतून प्रत्ययाला येतो. दुनियादारी ही केवळ कथा नाही – ती अनुभवायची भावना आहे. कॉलेजच्या दिवसांना आठवणीत ठेवून देणारं, हसवणारं, रडवणारं आणि अंतर्मुख करणारं हे पुस्तक नक्की वाचावं.
टाटायन म्हणजे टाटा उद्योगसमूहाच्या प्रवासाचं दस्तऐवजीकरण – एक प्रेरणादायक इतिहास. गिरीश कुबेर यांनी टाटांच्या वारशाला आणि त्यांच्या मूल्यांना शब्दात गुंफलं आहे. टाटांच्या व्यवसायवृत्तीमधील दूरदृष्टी, समाजासाठीचं योगदान, शिक्षण, विज्ञान, उद्योग आणि सेवाभाव – या सगळ्यांचा संक्षेप आहे ‘टाटायन’. जे.आर.डी. टाटा, जमशेदजी टाटा यांचं व्यक्तिमत्त्व उलगडत जातं आणि भारताच्या औद्योगिक क्रांतीत त्यांच्या मोलाच्या योगदानाची जाणीव होते. हे पुस्तक केवळ इतिहास सांगत नाही – ते उद्योजकतेची प्रेरणा देतं. युवा उद्योजकांसाठी, व्यवस्थापनाच्या विद्यार्थ्यांसाठी आणि प्रेरणादायी चरित्रप्रेमींसाठी हे पुस्तक अपरिहार्य आहे.