एकदा वाचून तर पहा... भाग ६
"एकदा वाचून तर पहा!" या सदरात, आम्ही दुर्मुखलेली परंतू वाखाणण्याजोगी, वाचायलाच हवी.. अशी काही पुस्तकं तुमच्यासमोर आणण्याचा प्रयत्न करत आहोत. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी किंवा एखाद्या विशेष दिवसानिमित्त, त्या खास क्षणांचे औचित्य साधून विशेष अशी पाच पुस्तकं आम्ही तुम्हाला सुचवू जी तुमच्या वाचनाची खोली वाढवतील.. जाणिवेचं वर्तुळ विस्तृत करतील.. व नवीन माहिती तुमच्या समोर आणतील.
प्रत्येक पुस्तक सुंदरच असतं, पण हि पुस्तकं विशेष सुंदर आहेत.. तेंव्हा जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत हि पुस्तकांची यादी पोहचवा; आणि आपल्या वाचन संस्कृतीच्या चळवळीचा एक भाग व्हा!
आजची पुस्तकं...
१. काळेकरडे स्ट्रोक्स – प्रणव सखदेव
२. गवत्या – मिलिंद बोकील
३. कोल्हाट्याचं पोर – किशोर शांताबाई काळे
४. गोतावळा – आनंद यादव
५. पाखरमाया – मारुती चितमपल्ली
जीवनातील अनेक सुप्त सावल्यांचा शोध घेणाऱ्या एका संवेदनशील नायकाचा हा प्रवास आहे. प्रणव सखदेव यांच्या लेखणीतून उतरलेली ही केवळ एक कादंबरी नाही तर, मानवी भावनांचे, छटांचे आणि अनुभवांचे चित्ररूप आहे. यात प्रेम आहे, वेदना आहे, अपराधगंड आहे, आणि एक एकाकी विचारांचा खोल नाद आहे. लेखनशैली संयमित आणि विचारप्रवृत्त करणारी आहे. त्यांनी शहरातल्या, खेड्यातल्या आणि मनातल्या कोपऱ्यातून उमटणाऱ्या अनुभवांची कथा अत्यंत प्रभावीपणे सांगितली आहे. हे पुस्तक वाचताना तुम्ही स्वतःच्या आत डोकावू लागता व नात्यांचं काळसर कॅनव्हास समोर उलगडत जातं.
‘शाळा’नंतर ग्रामीण जीवनाचं एका वेगळ्या दृष्टिकोनातून केलेलं प्रभावी चित्रण म्हणजे ‘गवत्या’. ही कथा आहे गावाकडील एका मुलाची.. गवत्या सोबतची. त्याच्या मनातले गुंते, समाजाशी जुळवून घेताना येणारी संघर्षाची धार, आणि एकाकी पण ठाम आयुष्याचा प्रवास, हे सगळं लेखकच्या शब्दांतून प्रभावीपणे उलगडत जातं. भाषा सौम्य आणि अनुभव खोल आहे. गवत्या ही केवळ एका मुलाची व डोंगराची कथा नाही तर, ती संपूर्ण ग्रामीण नायकांचे प्रतिनिधित्व करते. हे पुस्तक अंतर्मुख करणारं आणि सुज्ञतेकडे नेणारं आहे... नायकाचे जीवन, प्रामाणिक संघर्ष, आणि जीवनातील अविभाज्य भाग निसर्ग.. गवत्या!
एका कोल्हाटी समाजातील मुलाने स्वतःच्या जीवनाला, शिक्षणाला आणि अस्तित्वाला अर्थ देतानाची प्रेरणादायी आत्मकथा म्हणजे ‘कोल्हाट्याचं पोर’. एका गरीब मुलाने समाजाच्या सर्व अडथळ्यांना पार करत आयुष्यात प्रगती साधली.. हे केवळ त्याचं वैयक्तिक यश नाही, तर संपूर्ण समाजासाठीचा प्रकाशस्तंभ आहे. किशोर काळेंची ही कथा दुःखद आहे, पण त्याहून अधिक प्रेरणादायक. शिक्षणाच्या माध्यमातून समाजविकासाची शक्यता कशी उलगडते, हे यावरून समजतं. ही आत्मकथा आपल्याला स्वतःच्या विशेषाधिकारांची जाणीव करून देते.. आणि झोपलेल्या संवेदना जाग्या करते.
गाव, माणसं, नाती, आणि त्या नात्यांच्या भोवऱ्यात अडकलेलं एक साधंसुधं आयुष्य म्हणजेच नायकाचा ‘गोतावळा’. हे त्याच दुनियेचं चित्रण आहे. आनंद यादव यांनी ग्रामीण जीवनाचं जितकं सुंदर आणि वास्तवदर्शी चित्रण इतरत्र केलं, तितकंच प्रभावी हे पुस्तक आहे. यात कुटुंबाच्या, समाजाच्या आणि परिस्थितीच्या मर्यादांमध्ये अडकलेल्या व्यक्तींचा संघर्ष आहे. आपलं मनोविश्व आणि माणसांच्या स्वभावछटांचं सूक्ष्म निरीक्षण यामध्ये दिसतं. ‘गोतावळा’ म्हणजे नात्यांचा गुंता, कधी उलगडणारा, कधी अधिक गुंतवणारा. वास्तवतेचा गंध असलेली ही एक अस्सल मराठी साहित्यकृती आहे.
निसर्ग आणि माणूस यांच्यातील सूक्ष्म संबंध उलगडून सांगणारा लेखक म्हणजे मारुती चितमपल्ली. ‘पाखरमाया’ ही केवळ पक्ष्यांची गोष्ट नाही तर, ही त्या पक्ष्यांशी जुळलेल्या माणसांची, आठवणींची आणि भावनांची गोष्ट आहे. जंगल, पक्षी आणि आदिवासी जीवन यामध्ये रमलेली ही कथा आपल्याला निसर्गाकडे नव्या दृष्टीने पाहायला शिकवते. चितमपल्लींची निरीक्षणक्षमता आणि भावनांची सखोलता हे या पुस्तकाचं वैशिष्ट्य आहे. कथेची भाषा तितकीच सहज व माहिती प्रभावी आहे. प्रत्येक पानावरून निसर्गाचा हळुवार स्पर्श मनाला जाणवतो. पाखरांसारखं हलकं.. पण तितकंच मनाला भिडणारं हे पुस्तक आहे.